Những ngày tháng khủng hoảng của ngành điện ảnh Việt

Từ chuỗi rạp thương mại của các “ông lớn”

Các "đại gia" kinh doanh rạp phim như CJ CGV, Lotte Cinema cho biết đang rất khó khăn khi doanh thu gần bằng không, nguy cơ phá sản vì ảnh hưởng dịch Covid-19.

Minh Tú (quận 10, TP HCM) đã 4 năm nay là thành viên VVIP (hạng thành viên cao nhất) của một chuỗi rạp phim lớn. Năm 2018, anh vào top 1.000 thành viên đạt chuẩn VVIP sớm nhất để xét hạng cho 2019. Hết năm đó, anh chi tiêu hơn 12 triệu đồng cho tiền phim.

Minh Tú thuộc thế hệ những người trẻ thành thị chọn xem phim rạp là một kênh giải trí thường xuyên. Một khảo sát năm 2019 với người từ 16 đến 39 tuổi của Q&Me cho biết, có đến 84% người được hỏi nói rằng có xem phim tại rạp. Trong đó, 57% đi ít nhất một lần mỗi tháng.

Ngành rạp phim nhờ đó đã hưởng lợi đáng kể. Giai đoạn 2010-2019, số lượng rạp trên cả nước tăng từ 90 lên 1.096 phòng chiếu, tức tăng 1.104%. Cùng với đó, số người xem phim chiếu rạp tăng từ 7 lên 57 triệu lượt mỗi năm (tăng 714%); doanh số phim chiếu rạp toàn ngành tăng từ 540 tỷ lên 4.147 tỷ đồng (tăng 668%).

Chuỗi rạp CGV buộc phải đóng cửa nhằm đảm bảo công tác phòng chống COVID.

Nhưng mọi thứ bất ngờ đảo chiều khi Covid-19 xuất hiện vào năm ngoái. Số tiền bỏ ra xem phim của một thành viên VVIP như Tú cũng liên tục giảm. Con số này giảm còn hơn 10 triệu đồng vào năm 2019 và lao dốc chỉ còn hơn 7,4 triệu đồng năm 2020.

Điều này cũng phản ánh rõ bức tranh ảm đạm chung của các rạp phim thời gian qua. Theo báo cáo tài chính của CJ CGV Hàn Quốc, công ty mẹ của CJ CGV Việt Nam, doanh thu của công ty này năm 2020 là gần 72 tỷ won (hơn 1.400 tỷ đồng), giảm hơn 60% so với năm 2019. Đi cùng với đó là số lỗ hơn 43 tỷ won (hơn 850 tỷ đồng). Chỉ riêng doanh thu tháng 3/2020 giảm 500 tỷ đồng, tức lần đóng cửa rạp đầu tiên vì dịch. Đến tháng 4, hệ thống cho biết không có doanh thu.

Phía cụm rạp Lotte cũng không khá hơn. Không công bố doanh thu riêng lẻ tại thị trường Việt Nam năm ngoái nhưng Lotte Shopping (Hàn Quốc) ghi nhận doanh thu từ hoạt động chiếu phim ở tất cả thị trường giảm đến 65% so với 2019. Trong đó, riêng lượng khách đến phòng vé ở Việt Nam giảm 29,8%.

Sang 2021, sau những giai đoạn sôi động ngắt quãng như Tết hay 30/4, cơn "đại hạn" của các rạp phim còn gay gắt hơn. Trong công văn gửi Thủ tướng Chính phủ giữa tháng trước, 4 doanh nghiệp lớn là Thiên Ngân, BHD, Lotte Cinema, CJ CGV cho biết từ tháng 2 đến nay, doanh thu từ chiếu và phát hành phim gần như bằng 0, trong khi vẫn chịu chi phí mặt bằng, lương và phúc lợi.

"Với tình trạng này, dù doanh nghiệp lớn hay nhỏ đều có thể lâm vào phá sản, kéo theo sự suy thoái của một ngành điện ảnh là tất yếu", văn bản nêu. Những tên tuổi cụm rạp khác, cũng xác nhận khó khăn của thị trường.
"Sau khi Covid-19 bùng phát tại Việt Nam từ tháng 1/2020 đến nay, rất nhiều ngành dịch vụ đều đã chịu ảnh hưởng nặng nề, trong đó có ngành điện ảnh. Cho đến đầu 2021, thị trường điện ảnh trong nước vẫn chưa thể phục hồi trạng thái bình thường trước dịch", ông Bùi Quang Minh, CEO Beta Cinemas, đánh giá.

Tới các nhà sản xuất phim Việt

Không chỉ các đơn vị phát hành phim phải “đóng băng” vì đại dịch Covid-19 mà các đơn vị sản xuất phim cũng dừng tất các dự án gây ra những tổn thất không hề nhỏ.

Hiện nay việc sản xuất các phim cũng bị lùi hoặc hoãn vô thời hạn vì mỗi đoàn phim có biên chế từ một trăm đến vài trăm người, di chuyển quay phim ở nhiều bối cảnh nên không thể thực hiện trong thời gian dịch bệnh.

Hàng loạt dự án phim điện ảnh thông báo hoãn chiếu do diễn biến phức tạp của dịch Covid-19. Trong năm 2020, hai dự án phim Tiệc trăng máu (đạo diễn Nguyễn Quang Dũng) và Chồng người ta (đạo diễn Nguyễn Hữu Tiến) đã phải hoãn chiếu.

Theo TS Ngô Phương Lan- Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam: Điện ảnh là ngành không thể làm việc online (trực tuyến) mà phải ra hiện trường để thực hiện việc quay phim. Nếu trong chiến tranh khán giả vẫn có thể ra ra rạp xem phim và nhà làm phim vẫn dũng cảm quay phim trong lửa đạn thì trong đại dịch Covid-19, các doanh nghiệp bắt buộc phải ngồi yên nhưng vẫn phải trả những chi phí cố định hàng ngày.

Cũng theo bà Lan: Nếu không có sự hỗ trợ kịp thời của Nhà nước, các rạp chiếu phim của Việt Nam và các hãng phim tư nhân sẽ phá sản và đóng cửa hàng loạt dẫn đến vấn đề nghiêm trọng sau dịch là thị trường chiếu phim, phát hành phim sẽ chỉ có doanh nghiệp nước ngoài, ảnh hưởng đến ổn định văn hóa - xã hội và chiến lược của đất nước và bảo vệ văn hóa dân tộc...Cùng với đó, việc rời lịch chiếu khá xa (sang đầu năm 2021) của nhiều bộ phim có thể dẫn tới tình trạng thưa vắng phim Việt tại các rạp trong nửa cuối năm nay, đặc biệt là khi hết dịch, phim ngoại ồ ạt trở lại rạp. Từ đó, phim Việt tiếp tục gặp khó khăn trong việc thu hút khán giả, cạnh tranh doanh thu với phim nước ngoài...

Có thể thấy, với những yếu tố đặc thù điện ảnh Việt Nam đang phải đối mặt với một cơn khủng hoảng chưa từng có. Nhằm tìm ra các giải pháp tình thế, mới đây Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam đã có kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ xem xét, có thêm các gói hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam kinh doanh rạp chiếu phim, sản xuất và phát hành phim.

Trong đó, Hiệp hội đề nghị Chính phủ miễn thuế VAT năm 2020 đối với các doanh nghiệp Việt Nam kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất phim, phát hành và chiếu phim để có thêm nguồn thu bù lại những tổn thất và các chi phí cố định vẫn phải gánh mà không có doanh thu trong thời kỳ dịch bệnh. Hoãn nộp thuế thu nhập cá nhân năm 2020 đối với các doanh nghiệp Việt Nam kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất phim, phát hành và chiếu phim để có thêm nguồn chi trả các chi phí cố định trong thời gian tạm dừng hoạt động kinh doanh do dịch bệnh…

Tổng hợp