Dịch bệnh COVID-19 đã kéo dài trong hai năm và gây ra nhiều thiệt hại to lớn cho cả nhân loại. Mất mát lớn nhất phải nhắc tới là hơn 5 triệu sinh mạng người dân vô tội trên toàn cầu, trong đó có hơn 26.000 người dân Việt Nam.
Và như để làm vơi đi bi thương tột cùng, họa sĩ Doãn Hoàng Kiên đã công bố một dự án nghệ thuật sắp đặt với tên gọi “Tưởng niệm” vào ngày 04-12-2021, với mục đích đúng như tên gọi, nhằm tưởng nhớ đồng bào đã ra đi bởi đại dịch COVID-19.
Nghệ thuật “đấu chọi” với COVID-19
Trong những thời khắc đen tối của lịch sử, giờ phút mặc niệm những số phận hay khoảnh khắc trầm tư, mặc tưởng của con người cá nhân, có lẽ không thứ ngôn ngữ nào lớn hơn ngôn ngữ của sự im lặng.
Còn truyền tải những thông điệp nhân văn, không thứ ngôn ngữ nào vượt qua mọi biên giới và chạm đến trái tim mọi người hơn ngôn ngữ phổ quát của nghệ thuật.
Nhận thức rõ điều đó, các nghệ sĩ cũng vào cuộc với những hoạt động thiết thực như tưởng nhớ những người đã ra đi, đồng thời cổ vũ tri ân những người đứng ở hàng tuyến đầu chống dịch.
Rằng ngay cả khi thế giới chìm vào một vực xoáy sâu thẳm, khi sinh mệnh con người trở nên lay lắt và bị đe dọa hơn bao giờ hết, từ những bệnh viện là nơi “chiến trường” cam go nhất ở đó các bác sĩ giành lại mạng sống từ tay tử thần, trên những đường phố trống rỗng hiu quạnh cửa nhà đóng kín.
Hay là bất chấp ngay cả những hạt mầm của sự ngờ vực chia rẽ đang âm thầm nảy sinh từ đáy lòng người, vẫn luôn ánh lên ánh sáng của ngọn lửa nhân văn.
Nghệ thuật dẫn đạo tất cả hướng đến một mục đích lan tỏa, rằng chúng ta không quên đi đau thương của dịch bệnh, nhưng luôn tích cực đoàn kết để hướng tới một tương lai khởi sáng.
Để đáp lại và xoa dịu tiếng gọi khẩn cầu của nhân sinh đang kiệt sức vì COVID-19, đã có rất nhiều dự án nghệ thuật được các nghệ sĩ trên toàn thế giới thực hiện.
Nghệ sĩ người Canada gốc Mexico, Rafael Lozano-Hemmer, vốn là F0 vô tình mang Covid trở về quê nhà sau một chuyến đi New York, đã biến đau thương thành nghệ thuật khi thực hiện tác phẩm sắp đặt Vết nứt trên đồng hồ cát (A Crack in the Hourglass) tại bảo tàng Brooklyn từ năm 2020 tới nay.
Hoặc như nữ nghệ sĩ Suzanne Brennan Firstenberg đã thực hiện một tác phẩm nghệ thuật sắp đặt tại Quảng trường Quốc gia tại thủ đô Washington, Mỹ, với những chiếc cờ nhỏ màu trắng được cắm để tưởng nhớ đến mỗi người Mỹ đã ra đi vì COVID-19.
Tiếng nói độc lập của nghệ thuật - “Tưởng niệm”
Có thể nói, “Tưởng niệm” là một dự án triển lãm nghệ thuật sắp đặt đầu tiên ở Việt Nam do họa sĩ Doãn Hoàng Kiên thực hiện nhằm tưởng nhớ những người dân đã mất vì COVID-19.
Ý tưởng về “Tưởng niệm” đến với Doãn Hoàng Kiên trong những ngày tháng anh lao động miệt mài một mình ở xưởng vẽ kể từ Tết Nguyên tiêu 2021.
Bên cạnh việc sáng tác trên giá vẽ, anh bắt đầu thắp những ngọn nến nhỏ sưởi ấm bập bùng trong không gian. Không biết tự bao giờ, những vỏ nến đã qua sử dụng chất chồng ở góc xưởng vẽ đã nhen nhóm khởi lên trong anh một hình dung ám ảnh.
Vốn là một nghệ sĩ nhạy cảm, sáng tác nghệ thuật dựa trên những khắc khoải hiện sinh của lương tri, Doãn Hoàng Kiên thấy mình cần phải nói, và, muốn cất tiếng nói.
“Tưởng niệm” là một tổ hợp sắp đặt với 36 modun với hơn một nghìn ngọn nến được gắn ở trên được thắp sáng.
Phần khung của modun được sơn hai màu trắng đỏ của barie – một motip nghệ thuật mang thương hiệu Doãn Hoàng Kiên kể từ triển lãm “Giới hạn – Limits” của anh vào năm 2008.
Mọi modun đều do Doãn Hoàng Kiên thực hiện một mình trong xưởng vẽ rồi được sắp đặt ngoài không gian triển lãm với sự giúp đỡ của bè bạn nghệ sĩ.
Họa sĩ Doãn Hoàng Kiên chia sẻ: “Một tác phẩm nghệ thuật đương đại sống, thành công là nhờ có sự đóng góp, chia sẻ và tương tác của tất cả mọi người.”
Theo đúng ý nghĩa của một tác phẩm sắp đặt, tất cả những người tham dự triển lãm đều bắt tay tham gia thắp lên những ngọn nến, để cùng thực hành, cùng đống sáng tạo nghệ thuật, cùng chia sẻ, cùng cầu nguyện và cùng tưởng niệm.
Vẻ đẹp của nghệ thuật sắp đặt, suy cho cùng, nằm ở chính quá trình nó từ xưởng vẽ bước ra, tồn tại và diễn ra trong không gian trưng bày, thay vì sản phẩm cuối cùng nó mang lại.
Giá trị nghệ thuật lớn nhất của “Tưởng niệm,” ngoài ý nghĩa nhân văn sâu sắc của nó, còn ở sự đồng cảm và tham gia lan tỏa của tất cả mọi người, về lòng nhân ái và những niềm lạc quan hy vọng mà nó mang lại cho tất cả chúng ta.
Theo DoanhNhân+