Đầu tư vào khoa học tăng cao, ứng dụng công nghệ đang phổ biến, dấu hiệu tích cực trong các chỉ số tác động xã hội

Sơ lược về những điểm tích cực của đổi mới sáng tạo những năm qua

Một số điểm tích cực trong Global Innovation Index 2022 có thể kể đến như:

- Đầu tư vào khoa học tăng cao;
- Ứng dụng công nghệ đang phổ biến;
- Dấu hiệu tích cực trong các chỉ số tác động xã hội (năng suất, tuổi thọ, khí thải Carbon Dioxide).

1. Đầu tư vào khoa học tăng cao - Đặc biệt là các khoản đầu tư R&D (Nghiên cứu và phát triển)

Các chỉ số chính về đầu tư vào khoa học và đổi mới toàn cầu vẫn phát triển mạnh mẽ trong năm 2020 và năm 2021, bao gồm:

Các ấn phẩm khoa học, chi tiêu R&D, hồ sơ đăng ký bằng sáng chế quốc tế và các thỏa thuận đầu tư mạo hiểm. 

Số lượng các bài báo khoa học được xuất bản trên toàn thế giới tiếp tục tăng đều đặn trong suốt thời kỳ đại dịch và trong suốt năm 2021.

Tốc độ tăng trưởng này cao hơn đáng kể so với xu hướng tăng trưởng 5,7% trong dài hạn của nó, cho thấy rằng nghiên cứu khoa học đang ở giai đoạn sôi động nhất.

Các ưu tiên nghiên cứu đã tiếp tục chuyển sang sức khỏe cộng đồng, môi trường và nghề nghiệp, với mức tăng trưởng kỷ lục 19,9% vào năm 2021.

Các chủ đề về công nghệ kỹ thuật số, chẳng hạn như trí tuệ nhân tạo, luôn đạt mức tăng trưởng hai con số kể từ năm 2018 (+21,2% năm 2021) và môi trường.

Đồng thời, năm 2020 là một năm đặc biệt cho các khoản đầu tư vào R&D. 

Cụ thể, đầu tư vào R&D toàn cầu năm 2020 tiếp tục tăng với tốc độ 3,3%, giảm so với 6,1% năm 2019.

Trong đó, 5 nền kinh tế chi tiêu cho R&D nhiều nhất vào năm 2020 có mức tăng trưởng R&D đáng kể phải kể đến là: 

Hoa Kỳ (+5 phần trăm), tiếp theo là Trung Quốc (+9,6%), Nhật Bản (+2,7%), Đức (+5,3%) và Cộng hòa của Hàn Quốc (+3,2%).

Năm 2021 chứng kiến sự tăng trưởng ngân sách R&D của chính phủ chậm lại nhưng các ước tính của WIPO vẫn cho thấy mức tăng trưởng tích cực.

Bốn ngành phát triển hàng đầu bao gồm: 

Phần cứng công nghệ thông tin - truyền thông (ICT) và thiết bị điện; dược phẩm và công nghệ sinh học; phần mềm và dịch vụ ICT; và kim loại xây dựng và công nghiệp.

Nhìn chung, các công ty đứng vững nhờ đầu tư vào khoa học để đáp ứng nhu cầu thay đổi của khách hàng do đại dịch. 

- Những công ty này bao gồm các nhà sản xuất chip bán dẫn, chẳng hạn như: Nvidia, Qualcomm, SK Hynix và Intel;
- Các công ty Internet như: Facebook, Baidu, Salesforce và Netflix:
- Và nhiều công ty dược phẩm lớn với vắc xin COVID-19 thành công, chẳng hạn như: AstraZeneca, Pfizer và Johnson & Johnson. 

2. Ứng dụng công nghệ đang phổ biến - Đặc biệt là xe điện và Robot

Việc ứng dụng công nghệ đang phổ biến, với tốc độ tăng trưởng tích cực trên số liệu của Global Innovation Tracker, và đặc biệt đối với xe điện. 

Trong khi doanh số bán ô tô nói chung trải qua sự suy thoái liên quan đến đại dịch trên toàn thế giới vào năm 2020, đăng ký ô tô điện (mới) đã tăng trưởng 41% vào năm 2020 và đăng ký tiếp tục tăng, tăng 120% lên 6,6 triệu vào năm 2021.

Điều này phần lớn được khuyến khích bởi COVID-19.

Các chính sách hỗ trợ đối với xe điện được nhiều chính phủ châu Âu đưa ra, cũng như nhằm hạn chế lượng khí thải CO2 trung bình trên mỗi km chạy xe ô tô.

Theo đó, các yếu tố bổ sung góp phần vào khả năng phục hồi của xe điện là:

Giá nhiên liệu cao hơn, sự đa dạng ngày càng tăng của xe điện, khả năng bao phủ khoảng cách xa hơn và sự sụt giảm giá pin đang tiếp tục.

Hơn 16,5 triệu ô tô điện đã có mặt trên các con đường trên thế giới vào cuối năm 2021, tăng gấp ba lần con số chỉ trong ba năm.

Ngoài xe điện, Robot và tự động hóa cũng có nhiều tăng trưởng tích cực.

Số lượng robot công nghiệp được triển khai trên toàn thế giới đạt mốc 3 triệu vào năm 2020, tăng từ 1 triệu năm 2010 và 0,8 triệu năm 2000. 

Con số này tăng 10,4% so với năm 2019 và tương đương với tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm 11% kể từ năm 2010. 

Trong đó, 5 thị trường chính cho robot công nghiệp là:

Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ và Đức.

Điều này không chỉ đúng đối với quá trình tự động hóa vật lý thông qua Robot vật lý mà còn đúng đối với tự động hóa thông qua trí tuệ nhân tạo (AI).

Tác động thực sự của những tiến bộ của tiến bộ khoa học và công nghệ phụ thuộc nhiều vào mức độ mà xã hội chấp nhận, hội nhập và áp dụng công nghệ mới. 

3. Tác động xã hội - Năng suất lao động, tuổi thọ và khí thải Carbon Dioxide

Điều thú vị là năm 2020 chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng về tăng trưởng năng suất lao động toàn cầu (4,5%).

Đặc biệt đáng chú ý trái ngược với tình trạng trì trệ năng suất trước đó đã trải qua kể từ những năm 1970 ở hầu hết các quốc gia tiên tiến.

Điều này cho thấy việc đổi mới sáng tạo với các mô hình làm việc Hybrid, Freelance, Work From Home mang lại hiệu quả cao.

Đồng thời, tuổi thọ đã tăng lên đáng kể trong dài hạn, tăng lên 72,7 tuổi vào năm 2020, tăng từ 52,6 tuổi vào năm 1960.

Các tiến bộ khoa học đã thúc đẩy các phương pháp điều trị hiệu quả chống lại nhiều loại bệnh. 

Tuy nhiên, vào năm 2020, tuổi thọ trung bình đã giảm nhẹ so với con số của năm 2019 (giảm 0,02%), cho thấy sự sụt giảm tuổi thọ đầu tiên trong lịch sử hiện đại.

Điều này, có thể là tạm thời, sự suy giảm phản ánh sự gia tăng tỷ lệ tử vong do sự bùng phát của đại dịch COVID-19, nhưng cũng có sự chậm lại mang tính hệ thống hơn về tốc độ tăng tuổi thọ trung bình hàng năm trong sáu thập kỷ qua.

Tương tự như tuổi thọ, lượng khí thải Carbon Dioxide (CO2) có sự sai lệch so với xu hướng dài hạn. 

Lượng CO2 đã giảm 5,2% vào năm 2020, do các biện pháp ngăn chặn của chính phủ để chống lại đại dịch đã làm chậm lại các hoạt động kinh tế và xã hội chịu trách nhiệm về lượng khí thải này.

Tiến bộ công nghệ và sự gia tăng gần đây của giá nhiên liệu hóa thạch, về nguyên tắc sẽ có lợi cho các khoản đầu tư vào năng lượng tái tạo.

Theo đó, một số nền kinh tế tìm kiếm sự độc lập về năng lượng đang có kế hoạch tăng sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Mối quan hệ giữa đổi mới sáng tạo và tăng trưởng kinh tế, nâng cao mức sống của dân số

Trong quá khứ, đổi mới sáng tạo là động lực chính của tăng trưởng kinh tế và nâng cao mức sống của dân số. 

Đổi mới sáng tạo đã giúp cải thiện năng suất - tức là các doanh nghiệp có thể biết được sản xuất mọi thứ hiệu quả như thế nào. 

Cải thiện năng suất trực tiếp thúc đẩy sản lượng kinh tế so với dân số (tổng sản phẩm quốc nội, GDP, bình quân đầu người), do đó cải thiện mức sống của người dân.

Trong những thập kỷ gần đây, đã có sự đầu tư chưa từng có vào đổi mới, của cả khu vực nhà nước và tư nhân.

Người ta có thể mong đợi khoản đầu tư này sẽ mang lại kết quả về mức sống cao hơn và cải thiện hạnh phúc.

Những tiến bộ nhanh chóng trong y sinh học, năng lượng và công nghệ thông tin và truyền thông có tiềm năng thay đổi đáng kể mọi khía cạnh của nền kinh tế, khiến một số chuyên gia dự đoán rằng:

Thế giới có thể đang ở đỉnh cao của một kỷ nguyên đổi mới. 

Một yếu tố chính góp phần vào mức sống cao hơn là năng suất được cải thiện, tức là ngày càng có nhiều hàng hóa và dịch vụ được sản xuất từ lao động và máy móc nhất định. 

Kết quả là, vào năm 2021, trung bình một giờ làm việc ở Nhóm G7 (​​7 đại cường quốc có nền kinh tế công nghiệp phát triển với kỹ nghệ tiên tiến trên thế giới) được tạo ra hàng hóa và dịch vụ nhiều hơn gấp 24 lần so với năm 1870.

Sự thúc đẩy tăng trưởng dựa trên năng suất trong quá khứ và tương lai do làn sóng đổi mới tạo ra, có bốn thành phần thiết yếu:

- Nỗ lực bền vững để biến những phát minh đột phá mang lại nhiều tiềm năng thành công trên thị trường.
- Các đổi mới sáng tạo dễ dàng được phổ biến và áp dụng trên nhiều lĩnh vực trong nền kinh tế.
- Các nền kinh tế mới nổi áp dụng các đổi mới công nghệ, do đó thúc đẩy năng suất thế giới.
- Đối mặt với những cơn gió ngược có khả năng làm giảm mức sống, chẳng hạn như dân số già. Tăng năng suất cần đi đôi với phúc lợi.

Những người lạc quan về công nghệ lập luận rằng:

Những phát triển về khoa học đã bắt đầu tạo ra những đột phá lớn, mà tiềm năng biến đổi trên tất cả các lĩnh vực công nghiệp (không chỉ công nghệ thông tin - truyền thông).

Lời kết

Rõ ràng, năm 2021 và 2022 không cho thấy quá nhiều con số khả quan, nhưng các chuyên gia vẫn tin rằng đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy ba điều: 

- Sự phát triển công nghệ thông tin; 
- Sự gia tăng của các kỹ năng liên quan, đặc biệt là nghiên cứu khoa học; 
- Sự thúc đẩy của các thay đổi về tổ chức, hành vi, đặc biệt là giáo dục hay làm việc từ xa.

Do đó, “giá trị của một thập kỷ đổi mới kỹ thuật số đã được nén lại chỉ trong chưa đầy hai năm, thúc đẩy việc áp dụng đổi mới.” 

Nhìn chung, đại dịch toàn cầu đã để lại dấu ấn trong bối cảnh đổi mới toàn cầu, tất nhiên là đa phần là tiêu cực. 

Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp nắm bắt được cơ hội trong các sản phẩm và thay đổi chiến lược kinh doanh cũng như đổi mới sáng tạo, đi kèm với phát triển về công nghệ thì có thể tăng trưởng và phát triển dài hạn trong tương lai.

Đặc biệt, khi Việt Nam đứng top 3 trong tiềm năng phát triển nhờ đổi mới sáng tạo, các doanh nghiệp cần chú ý hơn trong việc thích nghi và ứng dụng các thành quả của đổi mới sáng tạo mới.

Lược dịch theo báo cáo về Global Innovation Index 2022.